Antibiotica

Samen met belangrijke stakeholders (landbouworganisaties, farmabedrijven, dierenartsen, wetenschappers en de overheid), richtte BFA in 2012 het kenniscentrum AMCRA op. AMCRA staat voor AntiMicrobial Consumption and Resistance in Animals, en heeft als doel een duurzaam antibioticabeleid uit te rollen, waarbij het risico tot antibioticumresistentie bij zowel de mens als het dier onder controle wordt gehouden.

BFA is betrokken bij de lopende dossiers binnen het Raad van Bestuur.

Sinds de oprichting heeft AMCRA heel wat bereikt: naast de adviezen over reductie van antibioticumgebruik, zette AMCRA verschillende sensibiliseringscampagnes op. De Wetenschappelijke Eenheid van AMCRA speelt een belangrijke rol bij analyses, die worden uitgevoerd door de overheid en sector.   

In 2014 stelden de leden van AMCRA samen het Visieplan 2020 op. Dit plan omvat tien streefdoelen en actiepunten, en formuleert drie concrete targets (met 2011 als referentiejaar):

1. 50% minder antibioticumgebruik tegen 2020

2. 75% minder van de meest kritisch belangrijke antibiotica tegen 2020

3. 50% minder AB gemedicineerde voeders tegen 2017

Zowel de Belgische als de Europese cijfers bieden een goed zicht op de realisaties van de afgelopen jaren. Maar het werk van AMCRA is nog niet gedaan. Daarom werd binnen AMCRA een Visie 2024 Plan opgemaakt, om ook na 2020 nog bredere doelstellingen na te streven.

Bijkomende maatregelen mengvoedersector

Dankzij de vele inspanningen van AMCRA is er sinds 2011 een fikse daling van het antibioticagebruik via gemedicineerde voeders gerealiseerd.

BFA heeft in 2013 een Actieplan Antibioticareductie uitgewerkt, dat vier hoofddoelen omvat.

1. Sensibiliseren van de actoren binnen de diervoederketen
BFA organiseert op regelmatige tijdstippen de Taskforce Gemedicineerde Voeders. Daarnaast ondersteunt BFA initiatieven van derden (bijv. studiedagen van AMCRA) om een zo breed mogelijke doelgroep te bereiken (dierenartsen, overheid, fabrikanten, enz.).

2. Ontwikkelen van alternatieven voor antibiotica
BFA werkt mee aan de ontwikkeling van alternatieven voor antibiotica.

3. Versterken van omkadering en promoten van "best practices" 
Hieronder valt o.a. het elektronisch voorschrift van gemedicineerde voeders via de Medicated Feed app, het Fijndosseersysteem en de Convenant Gemedicineerde Voeders. 

4. Registreren van het gebruik van diergeneesmiddelen
BFA voert bij haar leden jaarlijks een enquête uit over de productie van gemedicineerde diervoeders en over het gebruik van diergeneesmiddelen en actieve substanties. Daarnaast ondersteunt BFA ook initiatieven over datacollectie binnen kwaliteitssystemen zoals Belpork en Belplume.



De afgelopen jaren heeft BFA heeft bijkomende maatregelen genomen met betrekking tot gemedicineerde voeders met antibiotica.

1. Sinds 1 oktober 2015: de Belgische mengvoederindustrie aanvaardt geen voorschriften meer voor de productie van met antibiotica gemedicineerde diervoeders voor vleesvarkens vanaf 15 weken ouderdom.

2. Sinds 1 januari 2016: de Belgische mengvoederindustrie aanvaardt enkel nog voorschriften van bedrijfsbegeleidende dierenartsen voor de productie van gemedicineerde diervoeders met antibiotica.

3. Sinds 1 oktober 2016: de Belgische mengvoederindustrie aanvaardt enkel nog elektronische voorschriften voor de productie van gemedicineerde diervoeders met antibiotica. Papieren voorschriften worden niet meer gehonoreerd.

Het stappenplan werd aangevuld in het Convenant Gemedicineerde Voeders, dat in 2021 opnieuw werd ondertekend door BFA en de overheid.

Sinds 1 mei 2019 gaat BFA nog een stapje verder door haar leden op te roepen geen PROMYCINE meer in te mengen bij de productie van gemedicineerde diervoeders. Promycine is in België het enige vergunde product dat colistine bevat. Colistine is bij voedselproducerende dieren het enige gebruikte antibioticum dat tot de antibioticaklasse van de polymyxines behoort. Polymyxines werden in 2017 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geclassificeerd als ‘kritisch belangrijke antibiotica met hoogste prioriteit voor de humane gezondheid’. 


In het Duurzaamheidscharter (2020) streeft BFA ernaar om de productie van antibioticum gemedicineerde diervoeders uit te faseren tegen 2030. Dit gebeurt stapsgewijs: 65% tegen 2022 en 75% tegen 2024.

Een overzicht van de BFA maatregelen is terug te vinden in de Factsheet Antibiotica.

Convenant Federale Overheid en sectorpartners

In 2016 definieerden Belgische ministers en verschillende sectorale partners zeer ambitieuze doelstellingen om antibioticagebruik bij dieren terug te dringen. Ook BFA zette zijn schouders onder dit initiatief, de doelstellingen werden vastgelegd in het eerste “Antibioticaconvenant”, voor de periode 2016-2020.  

Deze samenwerking bleek erg doeltreffend, zodat een “tweede Convenant” voor de periode 2021-2024 ondertekend werd tussen de verschillende partners. In dit convenant verbonden ze zich enerzijds tot het bereiken van nieuwe reductiedoelstellingen, en anderzijds tot het behouden van een laag gebruik voor kritieke antibiotica:

  • een maximaal totaal gebruik van 60 mg/PCU eind 2024, wat overeenstemt met een vermindering met 65% ten opzichte van 2011,
  • het gebruik van colistine verminderen tot maximaal 1 mg/PCU tegen 2024,
  • het gebruik van gemedicineerd diervoeder dat antibiotica bevat, verminderen met 75% tegen eind 2024 ten opzichte van 2011,
  • komen tot minder dan 1% alarmgebruikers (varkens, braadkippen, vleeskalveren).

  Naast deze becijferde doelstellingen zijn er ook niet-becijferde doelstellingen opgenomen in het Convenant, zoals bijv.   de ontwikkeling van een methode om het antibioticagebruik bij gezelschapsdieren te evalueren, en het opstellen van   een reductiepad voor de vermindering van het antibioticagebruik bij deze diersoorten.

  De doelstellingen en geplande acties zijn opgenomen in het “Belgische One health Nationaal Actieplan tegen AMR”,   dat is opgesteld voor alle gebieden en alle bevoegdheden die betrokken zijn bij de strijd tegen AMR.

Antibioticaregistratie

Om het antibioticagebruik te kunnen meten en bij te sturen, wordt er binnen de sector hard gewerkt aan tools voor registratie, verwerking, rapportering en sensibilisering.  Vind hier meer informatie over methodiek en analyse. De bestaande tools werken nauw samen om data uit te wisselen. 

Sanitel-MED

Sanitel-Med is een online applicatie ontwikkeld door het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG).

In Sanitel-Med worden alle voorgeschreven, verschafte en toegediende antibiotica voor diergeneeskundig gebruik bijgehouden. Sinds 27 februari 2017 is de registratie in Sanitel-Med bij wet verplicht voor pluimvee (leg- en braadkippen), varkens en vleeskalveren. Iedere veehouder krijgt elk half jaar een analyserapport waarin zijn antibioticumgebruik (zowel kwantitatief als kwalitatief) is opgenomen, en waarin er via een benchmark een vergelijking kan gemaakt worden met de rest van de sector.

Ook voor de dierenartsen wordt een benchmarkrapport opgemaakt, om zo meer inzicht in het voorschrijfgedrag te verkrijgen.

Bigame

Bigame is net als AB Register een sector initiatief om antibioticum data te verzamelen, voornamelijk gericht op de melkveesector in Wallonië en de varkenssector. Daarnaast kan Bigame ook gebruikt worden als tool om toedienings-en verschaffingsdocumenten (TVD) te beheren.


AB Register

Belpork bouwde het antibioticamonitoringssysteem ‘AB Register’ in 2014 uit, als eerste in België. In 2017 werd het AB Register uitgebreid naar de pluimveesector en in 2018 werd het systeem ook aangepast voor gebruik door de melkveesector in Vlaanderen. Omwille van de uitbreiding naar andere diersoorten werd in 2018 beslist het beheer van AB Register onder te brengen in een nieuwe organisatie, AB Register vzw. In 2022 is men gestart met de registratie voor de vleesvee sector. 

Deze organisatie is een overkoepelende structuur, dat opgericht is vanuit Belpork (varkenssector), Belplume (pluimveesector) en IKM Vlaanderen (melkveesector). BFA maakt deel uit van de Raad van Bestuur van AB Register vzw. 

Ook in AB Register worden alle voorgeschreven, verschafte en toegediende antibiotica voor diergeneeskundig gebruik bijgehouden en in een op maat gemaakt rapport gegoten. De mengvoederfabrikanten spelen een centrale rol voor de registratie van de met antibioticum gemedicineerde diervoeders. Vanaf begin 2020 is er de mogelijkheid tot het raadplegen van de NRT-rapportering tool (Nearly Real Time). Op deze manier kunnen veehouders op elk moment van de dag hun antibioticumgebruik raadplegen.

Arbeidsveiligheid

BFA werkte een handboek arbeidsveiligheid uit en een onthaalbrochure voor nieuwe werknemers.

Ketenoverleg

Lees meer over de gedragscode en de werkgroep duurzaamheid van het Ketenoverleg.

Onderzoek

Deze pagina handelt over onderzoek in onze sector.